Ferill 332. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.

123. löggjafarþing 1998–99.
Þskj. 414  —  332. mál.


Frumvarp til laga



um byggingarsamvinnufélög.

(Lagt fyrir Alþingi á 123. löggjafarþingi 1998–99.)

1. gr.


    Tilgangur byggingarsamvinnufélaga er að reisa íbúðarhús fyrir félagsmenn sína til eigin afnota á sem hagkvæmastan hátt ásamt öðrum byggingum sem teljast vera í eðlilegum tengsl­um við íbúðarhúsnæðið og reka lánastarfsemi vegna félagsmanna sinna. Tilgangur bygging­arsamvinnufélags getur enn fremur verið eftirfarandi:
     a.      Að taka til ávöxtunar sparifé félagsmanna sem þeir hyggjast síðar nota til öflunar íbúðarhúsnæðis.
     b.      Að eiga aðild að fyrirtækjum með takmarkaðri ábyrgð, svo sem samvinnusamböndum samkvæmt lögum nr. 22/1991, um samvinnufélög, og hlutafélögum, enda starfi hlut­aðeigandi fyrirtæki á sviði byggingariðnaðar eða að öðrum verkefnum sem mikilvæg verða að teljast fyrir byggingarsamvinnufélagið.
     c.      Að útvega lán til byggingarframkvæmda þeirra sem félagið annast.
    Félag, sem ákvæði þessara laga taka til, skal hafa orðið „byggingarsamvinnufélag“ í nafni sínu og jafnframt er öðrum félögum óheimilt að bera slík heiti.


2. gr.


    Um félagsstofnun, skrásetningu, félagsstjórn og félagsslit byggingarsamvinnufélags fer, eftir því sem við getur átt, eftir ákvæðum laga nr. 22/1991, um samvinnufélög, sjá þó 2. og 3. mgr. þessarar greinar. Lágmarksfjöldi stofnenda sé 10 manns, en í sveitarfélögum með yfir 15 þúsund íbúum skal lágmarksfjöldi stofnenda vera 50 manns. Óheimilt er að skrásetja byggingarsamvinnufélag fyrr en samþykktir þess hafa verið staðfestar af félagsmálaráðu­neytinu. Skal ráðuneytið gera fyrirmynd að samþykktum er miði m.a. að því að ákvæði um réttindi og skyldur einstakra félagsmanna og byggingarflokka, svo og ákvæði um fjárhags­áætlanir og tilhögun byggingarframkvæmda, verði sem skýrust.
    Ef tvö eða fleiri byggingarsamvinnufélög óska að sameinast skal stjórnum hlutaðeigandi félaga skylt að kynna félagsmönnum á fullnægjandi hátt að tillaga um sameiningu liggi fyrir.
    Tillagan skal rædd á tveimur almennum félagsfundum og skoðast samþykkt ef 2/ 3 atkvæðisbærra fundarmanna á síðari fundinum samþykkja tillöguna, enda séu fundirnir lögmætir samkvæmt samþykktum hlutaðeigandi félags. Nú næst ekki tilskilinn meiri hluti í öðru eða einu þeirra félaga sem í hlut á og er tillagan þá felld að því er það félag varðar.


3. gr.


    Byggingarsamvinnufélagi sé aflað fjár á eftirfarandi hátt:
     a.      Með árlegu gjaldi í rekstrarsjóð félagsins sem ákveðið skal í samþykktum þess og sé sjóði þessum varið til að standa straum af rekstrarkostnaði félagsins. Kostnaður við að reisa nýjar byggingar, þar með talinn kostnaður af auknum rekstri meðan á undirbúningi byggingarframkvæmda og byggingarframkvæmdunum sjálfum og uppgjöri þeirra stend­ur, telst ekki rekstrarkostnaður í þessu sambandi.
     b.      Með varasjóðstillagi er nemi allt að 1% af byggingarkostnaði hverrar íbúðar. Til varasjóðs skulu enn fremur renna aðrar tekjur byggingarsamvinnufélags en þær sem sam­kvæmt ákvæðum laga þessara renna í stofn- og rekstrarsjóð. Nánari ákvæði um ráðstöf­un varasjóðs skulu sett í reglugerð.
     c.      Stjórn félagsins getur ákveðið að afla félaginu fjár með frjálsu framlagi hvers félagsmanns í stofnsjóð sem nemur minnst 1/ 5 hluta andvirðis þess húsnæðis sem ákveðið verður að félagið komi upp fyrir hann og færist á nafn hans og er séreign hans. Stofn­sjóðsinnstæður félagsmanna skulu geymdar í Íbúðalánasjóði eða innlánsstofnunum. Vaxtakjör skulu vera þau sömu og eru á ársinnstæðubókum innlánsstofnana á innstæðu­tímum. Stofnsjóðsinnstæður félagsmanna endurgreiðast að viðbættum vöxtum þegar framkvæmdir hefjast í byggingarflokki sem þeir eiga aðild að og ganga þá ásamt vöxt­unum upp í byggingarkostnað. Stofnsjóðsinnstæður, sem ekki hafa verið endurgreiddar, falla til útborgunar við andlát félagsmanns, við gjaldþrot og við úrsögn úr félaginu, enda hafi hann fullnægt öllum skuldbindingum sínum við það.


4. gr.


    Byggingarsamvinnufélag skal gera byggingarsamning við félagsmenn áður en fram­kvæmdir hefjast. Í samningnum skal m.a. kveðið á um greiðslutilhögun, afhendingartíma og viðurlög við vanefndum. Þar skal enn fremur kveðið á um rétt félagsmanna byggingarflokks­ins til að fylgjast með framkvæmdum á byggingarstigi og vera með í ráðum.
    Þegar nýr byggingarflokkur er stofnaður skulu þeir sem aðild eiga að honum kjósa þrjá menn úr sínum hópi til þess að fylgjast með framkvæmdum og fjárreiðum byggingarflokks­ins. Þessir menn skulu hafa aðgang að öllum gögnum félagsins varðandi þeirra byggingar­flokk og hafa rétt til að vera viðstaddir opnun tilboða og fylgjast með samningum við verk­taka. Enn fremur skulu þeir ásamt löggiltum endurskoðanda yfirfara öll fylgiskjöl og árita reikninga byggingarflokksins. Þannig frágengnir skulu reikningar lagðir fyrir fund viðkom­andi byggingarflokks til staðfestingar. Félagsstjórn úrskurðar um skiptingu byggingarkostn­aðar milli einstakra íbúðareigenda í samræmi við ákvæði byggingarsamnings og almennar reglur ef til eru.
    Nú óska fleiri félagsmenn að gerast aðilar að byggingarsamningi en unnt er að sinna og skal þá umsækjendum raðað eftir því í hvaða röð þeir uppfylltu skilyrði um stofnsjóðseign, þannig að þeir sem fyrr uppfylltu skilyrðið gangi fyrir hinum sem fullnægðu því síðar. Næst á eftir þeim sem fullnægt hafa settum skilyrðum koma þeir sem að vísu hafa lagt í stofnsjóð en ekki enn eignast tilskilinn 1/ 5 hluta andvirðis húsnæðis í sjóðnum, þannig að þeir sem eiga meiri stofnsjóðseign ganga fyrir hinum sem minna eiga í stofnsjóði. Annars ganga að öðru jöfnu þeir fyrir um rétt til húsnæðis sem fyrr gengu í félagið.
    Nú hættir þátttakandi í byggingarflokki við að byggja íbúð á framkvæmdatímanum eða þarf að selja íbúðina áður en fimm ár eru liðin frá lóðarúthlutun og yfirtekur þá félagið eignarhluta hans í framkvæmdunum og endurgreiðir framlag hans að viðbættum innlánsvöxt­um eins og þeir eru á hverjum tíma.
    Skal þá sá félagsmaður sem næstur er á umsóknalista um íbúðir taka við byggingarréttin­um á kostnaðarverði að viðbættum fjármagnskostnaði sem leiða kann af eigendaskiptunum.


5. gr.


    Byggingarsamvinnufélag annast byggingarframkvæmdir í umboði félagsmanna hlutaðeig­andi byggingarflokks, þar með talda samningagerð við verktaka og aðra í sambandi við þær. Kemur stjórn félagsins fram fyrir hönd íbúðareiganda í málum sem rísa kunna í sambandi við framkvæmdirnar uns íbúðirnar hafa verið afhentar og er henni heimilt að taka að sér málarekstur á síðara stigi ef íbúðareigendur bera fram skriflega beiðni þess efnis. Kostnaður við málaferli og úrbætur telst til sameiginlegs kostnaðar félagsmanna í hlutaðeigandi bygg­ingarflokki og skal jafnað niður á íbúðirnar eftir eignarhlutföllum. Heimilt er þó að ákveða að varasjóður félagsins taki þátt í slíkum kostnaði allt að þeirri fjárhæð sem nemur framlagi hlutaðeigandi byggingarflokks til varasjóðs.


6. gr.


    Ákveðið skal í samþykktum byggingarsamvinnufélags að enginn sem fengið hefur íbúð að tilhlutan félagsins megi selja hana fyrstu fimm árin frá lóðarúthlutun nema stjórnin hafi áður hafnað forkaupsrétti félagsins vegna, enda hafi lokauppgjör farið fram. Söluverð íbúð­ar, hversu oft sem eigendaskipti kunna að verða, má á fimm ára tímabilinu aldrei vera hærra en kostnaðarverð hennar að viðbættri verðhækkun samkvæmt vísitölu byggingarkostnaðar, en að frádreginni hæfilegri fyrningu samkvæmt mati dómkvaddra manna.
    Nú neytir stjórn byggingarsamvinnufélags eigi forkaupsréttar og er þá eiganda heimilt að selja eignina hverjum þeim manni sem félagsstjórn samþykkir, en þó verður kaupandi að gerast félagi í byggingarsamvinnufélaginu og hlíta samþykktum þess. Ekkja eða ekkill látins félagsmanns, börn hans og tengdabörn hafa forkaupsrétt að eigninni, enda gerist þau félagsmenn.
    Þrátt fyrir ákvæði 2. mgr. getur ráðherra heimilað eftir tillögu viðkomandi byggingar­flokks og að fenginni umsögn stjórnar byggingarsamvinnufélags að byggingarflokkur sem heild segi sig úr félaginu. Slík úrsögn úr byggingarsamvinnufélagi getur þó aldrei átt sér stað fyrr en fimm árum eftir að byggingarsamvinnufélagið hefur lokið framkvæmdum, enda hafi uppgjör byggingarflokksins farið fram og allir byggjendur hans séu skuldlausir við félagið.
    Enda þótt heimild skv. 3. mgr. verði veitt geta einstakir íbúðareigendur eftir sem áður ver­ið félagar í byggingarsamvinnufélaginu, enda komi fram sérstök viljayfirlýsing þeirra þar að lútandi.


7. gr.


    Íbúðalánasjóður skal vera stjórnum byggingarsamvinnufélaga til aðstoðar og leiðbeining­ar við byggingarframkvæmdir og undirbúning þeirra, enda komi gjald fyrir.


8. gr.


    Félagsmálaráðherra setur með reglugerð nánari ákvæði um framkvæmd laga þessara.


9. gr.


    Lög þessi öðlast gildi 1. janúar 1999.


Ákvæði til bráðabirgða.

I.


    Við gildistöku laga um húsnæðismál skal Íbúðalánasjóður taka við réttindum og skyldum Húsnæðisstofnunar ríkisins, Byggingarsjóðs ríkisins og Byggingarsjóðs verkamanna sam­kvæmt lögum þessum.


II.


    Við gildistöku laga þessara skal félagsmálaráðherra láta kanna starfshætti byggingarsam­vinnufélaga. Að slíkri könnun lokinni skal ráðherra vinna að endurskoðun löggjafar um byggingarsamvinnufélög.


Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.


    Frumvarpið er fylgifrumvarp með frumvarpi til laga um húsnæðissamvinnufélög og fjallar um byggingarsamvinnufélög. Kemur það, ef að lögum verður, í stað VI. kafla núgildandi laga um Húsnæðisstofnun ríkisins, nr. 97/1993, með síðari breytingum. Orðalagi hefur lítil­lega verið breytt með tilliti til stofnunar Íbúðalánasjóðs og sameiningar Byggingarsjóðs rík­isins og Byggingarsjóðs verkamanna.
    Byggingarsamvinnufélög eiga sér nokkra sögu hér á landi. Í almennum athugasemdum er fylgdu frumvarpi því er varð að lögum nr. 44/1998, um húsnæðismál, er saga þeirra að nokkru rakin. Hin síðari ár hefur dregið verulega úr starfsemi slíkra félaga. Hefur byggingar­samvinnufélagsformið ekki verið nýtt sem neinu nemur til byggingar eignaríbúða. Með lög­um nr. 47/1991 voru þær breytingar gerðar á lánveitingum Byggingarsjóðs ríkisins að ekki var lengur gert ráð fyrir að byggingarsamvinnufélög ættu kost á framkvæmdalánum til bygg­ingar húsnæðis fyrir félagsmenn sína. Með lögum nr. 61/1993 var sú breyting gerð á ákvæð­um um fjáröflun byggingarsamvinnufélaga að þau ættu ekki lengur kost á lánum úr Bygging­arsjóði verkamanna.

    Eðlismunur er á byggingarsamvinnufélögum og húsnæðissamvinnufélögum og þykir því betur fara á að um byggingarsamvinnufélög sé fjallað í sérstakri löggjöf. Þá hefur dregið verulega úr starfsemi Byggingarsamvinnufélaga hin síðari ár. Af þeim sökum er lagt til í ákvæði til bráðabirgða að félagsmálaráðherra kanni umfang og starfsemi byggingarsam­vinnufélaga og hlutist til um að fram fari endurskoðun löggjafar um slík félög.



Fylgiskjal.

Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:


Umsögn um frumvarp til laga um byggingarsamvinnufélög.

    Frumvarpið fylgir frumvarpi til laga um húsnæðissamvinnufélög og er þeim ætlað að koma í stað VI. og VII. kafla núgildandi laga um Húsnæðisstofnun ríkisins, nr. 97/1993, með síðari breytingum. Í þeim köflum er fjallað um byggingarsamvinnufélög, húsnæðissamvinnu­félög og búseturétt. Þar sem þetta efni á ekki heima í frumvarpi til laga um húsnæðismál sem tekur til lánveitinga þykir rétt að kveða á um skyldur og réttindi byggingarsamvinnufélaga og húsnæðissamvinnufélaga í sérstökum lögum.
    Meginkaflar frumvarpsins eru efnislega samhljóða VI. kafla laga nr. 97/1993 og af því leiðir að frumvarp þetta mun ekki leiða til aukinna útgjalda fyrir ríkissjóð, verði það óbreytt að lögum.